Nikt nie twierdzi, że na emeryturze trzeba odpoczywać. Wręcz przeciwnie – obecne przepisy prawne wcale nie zakazują pracy zawodowej lub nawet aktywności biznesowej w wieku senioralnym. Oczywiście, emeryt prowadzący działalność gospodarczą powinien mieć wówczas na uwadze swoje zdrowie i samopoczucie, a o to w zaawansowanym wieku nie jest wcale tak łatwo. Co warto wiedzieć, jeśli chodzi o kwestię „własna działalność a emerytura”? Czy można w tym okresie życia założyć firmę lub kontynuować już istniejący biznes?

Osiągnięcie wieku emerytalnego – a co ze składkami ZUS? Firma na emeryturze a obowiązek opłacania składek ZUS

Osoba prowadząca działalność gospodarczą, która osiągnie wiek emerytalny, ale wciąż nie uzyskuje innego rodzaju ubezpieczenia (tzn. utrzymuje się jedynie z dochodów osiąganych w ramach działalności biznesowej), musi obligatoryjnie uiszczać składki na:

• ubezpieczenie emerytalne,
• ubezpieczenie rentowe,
• ubezpieczenie wypadkowe,
• ubezpieczenie zdrowotne,

a także może dobrowolnie przystąpić ubezpieczenia chorobowego.

Inaczej wygląda sytuacja po uzyskaniu prawa do emerytury przy jednoczesnym prowadzeniu działalności gospodarczej. W takim wariancie przedsiębiorca-emeryt może dobrowolnie przystąpić do ubezpieczeń emerytalno-rentowych. Z kolei, jeśli chodzi o ubezpieczenie wypadkowe, to staje się ono obowiązkowe, a ubezpieczenie chorobowe – niedostępne.

Czy emeryt może uniknąć opłacania składki zdrowotnej? Prowadzenie firmy na emeryturze a ubezpieczenie zdrowotne

Osoby, które mają prawo do emerytury, nie są zobligowane do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od dochodów osiąganych w ramach działalności gospodarczej. Z drugiej jednak strony każdy przedsiębiorca, w tym również emeryt, musi posiadać ubezpieczenie zdrowotne. Taki emeryt-przedsiębiorca może być zwolniony z opłacania składki zdrowotnej… ale pod pewnymi warunkami.

O jakich ograniczeniach mowa? To proste: chodzi tu o otrzymywanie emerytury poniżej minimalnego wynagrodzenia miesięcznego; w 2023 roku najniższe wynagrodzenie ustawowe wynosi:

• od stycznia do czerwca: 3 490,00 zł,
• od lipca do grudnia: 3 600,00 zł.

Taki stan rzeczy oznacza, że osoba będąca na emeryturze i osiągająca tzw. powszechny wiek emerytalny (wynosi on odpowiednio 60 i 65 lat dla kobiet oraz mężczyzn) może uzyskiwać dodatkowe przychody, prowadząc własną firmę.

Warto wiedzieć: Zgodnie z ogólnymi zasadami składka na ubezpieczenie zdrowotne jest obowiązkowa dla przedsiębiorców. Jednakże istnieje możliwość zwolnienia z tego obowiązku. Jest tak w przypadku emerytów, o ile oczywiście spełniają dodatkowe określone w przepisach warunki. Mianowicie, takie zwolnienie jest otrzymywane w sytuacji, jeśli jednocześnie:

• nie pobierasz emerytury wyższej niż minimalne wynagrodzenie brutto,
• przychody z działalności gospodarczej nie przekraczają równowartości połowy przeciętnego świadczenia emerytalnego lub jako przedsiębiorca-emeryt rozliczasz podatek dochodowy w oparciu o kartę podatkową.

Czytaj także: Minimalna emerytura 2023 / 2024. Ile obecnie wynosi najniższa memerytura?

Działalność gospodarcza na emeryturze a podatki. Co należy wiedzieć na ten temat?

W przypadku przedsiębiorcy kontynuującego również na emeryturze konieczne jest, po zakończonym okresie rozliczeniowym, złożenie rocznego zeznania podatkowego. W przypadku osób fizycznych powinno ono obejmować dwa główne rodzaje źródła osiąganych przychodów, tzn. wpływy uzyskiwane w ramach:

• działalności gospodarczej,
• świadczeń emerytalnych.

Rzecz jasna, wiele w tej kwestii zależy od preferowanej przez podatnika metody opodatkowania dochodów z prowadzonej jego działalności gospodarczej. Generalnie, w przypadku osób fizycznych dostępne są następujące możliwości:

• skala podatkowa,
• podatek liniowy,
• ryczałt ewidencjonowany od przychodów,
• karta podatkowa.

Dowiedz się również: Jak działa IKZE dla samozatrudnionych?

Czym charakteryzują się różne formy opodatkowania?

Skala podatkowa PIT

System opodatkowania, w ramach którego stawki zmieniają się w zależności od dochodu osiągniętego przez podatnika w danym okresie rozliczeniowym (rocznym) – jest to typowy podatek progresywny, co oznacza, że im większy dochód (przychód pomniejszony o koszty), tym wyższa stawka podatku.

Stawki są następujące: 12% (dla dochodów rocznych w wysokości do 120 000 zł) oraz 32% (w przypadku nadwyżki ponad tę kwotę). Oprócz tego stosuje się tzw. daninę solidarnościową, tzn. dodatkowy podatek w wysokości 4%. Jest on naliczany od nadwyżki ponad milion złotych dochodu rocznie.

Podatek PIT liniowy

Jednolita stawka podatkowa na poziomie 19%, która jest niezależna od wysokości dochodu. Wszyscy podatnicy prowadzący działalność gospodarczą płacą podatek według takiej samej stawki, niezależnie od osiągniętego w danym okresie dochodu, co sprawia, że system jest prosty. Może być to rozwiązanie bardziej opłacalne w przypadku wysokich dochodów, ponieważ unikamy pułapki w postaci stawki 32%. Z drugiej jednak strony traci się wówczas prawo do niektórych ulg oraz wspólnego rozliczenia z małżonkiem.

Ryczałt ewidencjonowany od przychodów

Uproszczony sposób opodatkowania, w ramach którego podatnik odprowadza kwotę podatku określoną jako procent PRZYCHODU, tzn. bez uwzględniania kosztów jego uzyskania. W niektórych przypadkach takie rozwiązanie może być korzystne dla przedsiębiorców, aczkolwiek najwyższa stawka podatku (w przypadku wolnych zawodów) wynosi sporo, tzn. 18%.

Karta podatkowa

Forma opodatkowania, w której na wysokość obciążeń wobec państwa nie ma wpływu wysokość uzyskanego przychodu czy dochodu, ale kombinacja takich czynników jak:

• liczba mieszkańców,
• przedmiot działalności,
• liczba zatrudnionych pracowników.

Działalność gospodarcza prowadzona przez emeryta a rejestracja na cele podatku VAT

Fakt pobierania emerytury to kwestia, która nie wpływa na regulowanie podatków, jeśli chodzi o osoby prowadzące działalność gospodarczą.

Taki stan rzeczy oznacza, że biznesmen nie jest zobowiązany do rejestracji jako podatnik VAT, co zwalnia go z obowiązku:

• poboru,
• rozliczania,
• odprowadzania,

tego podatku.

W tej kwestii należy raczej skoncentrować się na badaniu uprawnień do tzw. zwolnienia podmiotowego oraz przedmiotowego.

Zwolnienie przedmiotowe VAT odnosi się do określonych czynności gospodarczych, które nie są objęte obowiązkiem płacenia podatku. W praktyce oznacza to, że nie trzeba obciążać tych konkretnych usług ani produktów podatkiem VAT. Do tej kategorii zalicza się np. usługi związane z opieką zdrowotną czy edukacją, które często kwalifikują się do zwolnienia przedmiotowego.

Z kolei jeśli chodzi o zwolnienie podmiotowe, to odnosi się ono do samej jednostki, która prowadzi działalność gospodarczą, a konkretnie – do poziomu osiąganych dochodów.

Decyzja o skorzystaniu z takiego zwolnienia jest uzależniona od poziomu rocznych przychodów – w 2023 roku próg ten wynosi 200 000 złotych rocznie.

To, czy przedsiębiorca musi rozliczać się z podatku VAT w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, nie zależy od pobieranych przez niego świadczeń emerytalnych.

Czy warto założyć IKZE? Sprawdź, jak odłożyć pieniądze na emeryturę!

Prowadzenie firmy a wcześniejsza emerytura. Jakie są w takiej sytuacji limity przychodów?

Jeśli osoba przechodzi na emeryturę po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (aktualnie wynosi on 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn), nie ma żadnych ograniczeń dotyczących dochodów z działalności gospodarczej.

Natomiast dla osób otrzymujących tzw. wcześniejszą emeryturę istnieją określone limity dochodów z działalności, których przekroczenie może spowodować utratę prawa do otrzymania świadczenia emerytalnego:

• jeżeli zarobki z działalności biznesowej przewyższają 70% średniego miesięcznego wynagrodzenia krajowego, emerytura będzie pomniejszona;
• przekroczenie 130% średniego miesięcznego wynagrodzenia krajowego spowoduje zawieszenie wypłaty świadczenia emerytalnego.

Prowadzenie firmy po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego to nie tylko ZUS i podatki. Powinien wiedzieć o tym również przedsiębiorca przechodzący na emeryturę

Przejście przedsiębiorcy na emeryturę nie sprowadza się tylko do załatwienia formalności podatkowych czy spraw z zakresu ZUS. Dla biznesmena, który osiągnął powszechny wiek emerytalny, ważne staje się również zrozumienie nowej rzeczywistości biznesowej, w której konkurencja nadal odgrywa istotną rolę – bycie emerytem niestety nie daje taryfy ulgowej.

Zbliżające się przejęcie odpowiedzialności za zarządzanie przedsiębiorstwem spoczywa na spadkobiercach seniora. Taki stan rzeczy nie oznacza jednakże, że sam przedsiębiorca-emeryt powinien zaniedbywać swoje zobowiązania. Ba, wręcz przeciwnie – w dynamicznym środowisku biznesowym utrzymanie konkurencyjności firmy to cel, którego osiągnięcie wymaga ciągłego dostosowywania się do warunków rynkowych (a te potrafią być naprawdę zmienne, czego dowodzą takie wydarzenia z ostatnich lat jak np. wysoka inflacja, pandemia koronawirusa czy rozwój sztucznej inteligencji AI).

Warto wiedzieć: Kwestie podatkowe i ubezpieczeniowe nie są jedynymi rzeczami, które powinno się przemyśleć, przechodząc na emeryturę i prowadząc firmę jednocześnie. Kluczowym aspektem jest dbanie o relacje z klientami i dostawcami oraz śledzenie trendów branżowych. Nowe technologie i innowacje wymagają ciągłego dostosowywania się, więc emerytowany przedsiębiorca powinien być świadom tych zmian, aby utrzymać swoją firmę na rynku.

Prowadzenie działalności gospodarczej na emeryturze to wciąż konieczność ciągłej rywalizacji biznesowej

Choć nie każdy zdaje sobie z tego sprawę, że w przypadku przedsiębiorcy-seniora może zmienić się również podejście do zarządzania personelem. Zamiast bezpośredniego nadzorowania zespołem emeryt prowadzący biznes może zacząć działać raczej jako mentor, co oznacza, że będzie on głównie dzielić się swoimi doświadczeniami z nowym pokoleniem pracowników. Podczas gdy emeryt ma przewagę w postaci wiedzy i doświadczenia, młodzi podwładni mogą wspomóc go w zakresie nowych technologii; takie osoby mają zwykle również wiele zapału i ambicji.

Mimo zaawansowanego wieku przedsiębiorcy wspieranie rozwoju zawodowego pracowników oraz motywowanie zespołu to czynniki, które wciąż są kluczowe z punktu widzenia utrzymania wysokiej jakości usług lub produkcji.

Jednocześnie, jesień życia nie oznacza, że emeryt prowadzący firmę może przestać się edukować. Wręcz przeciwnie. W związku z tym warto również poświęcić czas na rozwijanie umiejętności miękkich (ang. soft skills), co może usprawnić negocjacje oraz wspomóc budowanie relacji biznesowych. Rynki globalne w różnych branżach stawiają przed firmami nowe wyzwania, a umiejętność skutecznego komunikowania się oraz tworzenia relacji opartych na partnerstwie biznesowym staje się wówczas absolutnie kluczowa.

Odprowadzanie składek ZUS i inne obowiązki przedsiębiorcy-emerytury. Podsumowanie

• Nic nie stoi na przeszkodzie, by emeryt prowadził działalność gospodarczą. Może on założyć własną firmę lub dalej kierować już istniejącą.
• Świadczenie emerytalne nie zostaje wówczas zawieszone. Emeryt prowadzący działalność gospodarczą może je pobierać, choć w przypadku wysokich dochodów w zmniejszonej wysokości.
• Bycie emerytem-przedsiębiorcą pozwala uniknąć odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne w celu zyskania ubezpieczeń społecznych ZUS.
• Zawieszenie emerytury nastąpi w sytuacji, gdy osiągane dochody z działalności gospodarczej przekroczą równowartość 130% średniego miesięcznego wynagrodzenia krajowego.
• Nie oznacza to jednak braku obowiązku opłacania składki zdrowotnej. Odprowadzanie takich składek jest obligatoryjne, a składkę zdrowotną odprowadza się jako część (9%) osiągniętego dochodu. Można uniknąć tego obowiązku, ale trzeba spełnić szereg warunków.
• Działalność gospodarcza emeryta rozliczana jest w ramach podatku dochodowego/przychodowego (podatek PIT, ryczałt od przychodów czy rozliczenia w formie karty podatkowej) oraz VAT na takich samych zasadach jak w „standardowych” przypadkach.