Mówiąc o oszczędzaniu na spokojną starość, wiele osób myśli jedynie o kontach emerytalnych – IKE oraz IKZE. Są to dwie opcje indywidualnego odkładania kapitału na przyszłość. System pracowniczy, w ramach którego wpłat dokonujesz nie tylko Ty, kojarzyliśmy jedynie z PPE (Pracowniczymi Programami Emerytalnymi), jednak to nie jedyne rozwiązanie. W firmach, w których pracodawca nie wprowadził PPE, prawdopodobnie zaczną obowiązywać Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK). Na jakich zasadach działają i czy warto do nich przystąpić?

Na czym polegają PPK?

Pracodawca w porozumieniu z pracownikami (związkami zawodowymi lub przedstawicielstwem) wybiera instytucję finansową, która będzie zajmować się zarządzaniem oraz prowadzeniem prywatnych rachunków PPK dla pracowników. Na rachunki wpłacamy środki pochodzące z trzech źródeł: wpłat pracownika, pracodawcy oraz państwa (z Funduszu Pracy). 

• Wpłaty od pracownika to domyślnie 2% Twojego wynagrodzenia brutto, jednak mogą być podwyższone do 4% wynagrodzenia. W praktyce Twoja wypłata zmniejsza się o określony procent i otrzymasz mniejszą kwotę. Musisz także zapłacić podatek dochodowy od wpłat Twojego pracodawcy, gdyż wlicza się to w Twoje wynagrodzenie (jest to odpowiednio 17% lub 32%). 

• Wpłata od pracodawcy wynosi minimum 1,5% Twojego wynagrodzenia brutto. Pracodawca ma również możliwość dobrowolnie podnieść tę wartość do 4% Twojego wynagrodzenia brutto. 

• Trzecim źródłem powiększania kapitału są wpłaty ze Skarbu Państwa, a dokładnie z Funduszu Pracy. Każdego roku na Twoje konto wpłynie 240 zł po spełnieniu określonych warunków. Możesz też liczyć na dodatkową, jednorazową premię w wysokości 250 zł. 

Wpłatę powitalną w wysokości 250 zł otrzymasz, jeśli przez co najmniej 3 pełne miesiące kalendarzowe będąc uczestnikiem PPK dokonasz wpłat podstawowych za co najmniej 3 miesiące. Dopłatę roczną w wysokości 240 zł otrzymasz, jeżeli Twoje wpłaty podstawowe i dodatkowe (finansowane przez nich Ciebie i przez pracodawcę) w danym roku wyniosą co najmniej 3,5% 6-krotności minimalnego wynagrodzenia w roku, za który należy się dopłata. Uczestnicy, których wpłaty podstawowe są niższe niż 2% (osoby o niższych dochodach), muszą zgromadzić co najmniej 25% powyższej kwoty.

Kiedy nie przysługuje dopłata roczna do PPK?

Należy jednak pamiętać, że dopłata roczna nie przysługuje Ci jeżeli: 

• pracodawca nie odprowadza za Ciebie wpłat do PPK ze względu na Twoje uczestnictwo w PPE, 
• jako uczestnik PPK w którymkolwiek miesiącu, w którym wysokość wpłat podstawowych finansowanych przez Ciebie wynosiła mniej niż 2% jego wynagrodzenia, osiągniesz łączne miesięczne wynagrodzenie ze wszystkich źródeł przekraczające kwotę odpowiadającą 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia, 
• jako uczestnik PPK po ukończeniu 60. roku życia rozpoczniesz dokonywanie wypłat środków zgromadzonych na rachunku PPK. 

Jak inwestowane będą Twoje środki?

Środki zgromadzone na prywatnych rachunkach będą lokowane w fundusze, a struktura klasy aktywów będzie zależna od wieku uczestnika PPK. Co to oznacza? Pracodawca wybierze instytucję finansową, która zajmie się inwestowaniem Twoich środków. Jedyne instytucje finansowe, które mogą zarządzać środkami pracowników, to: 

• Fundusz Inwestycyjny, zarządzany przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (TFI),
• Fundusz Emerytalny, zarządzany przez Powszechne Towarzystwo Emerytalne (PTE) lub Pracownicze Towarzystwo Emerytalne (PrTE),
• Ubezpieczeniowy Fundusz Kapitałowy (UFK) zarządzany przez Zakłady Ubezpieczeniowe. 

Najistotniejsze jest jednak nie to, który podmiot zajmie się inwestowaniem Twoich pieniędzy, ale to, w jaki sposób będzie to robił. Z założenia system PPK opiera się na tzw. funduszach zdefiniowanej daty. W zależności od Twojego wieku pieniądze wpłacane na rachunek będą lokowane w inny sposób. W praktyce oznacza to, że Twoje środki będą inwestowane w akcje i obligacje. Im więcej czasu pozostało Ci do osiągnięcia 60 lat, tym więcej pieniędzy będzie inwestowanych w ryzykowniejszą klasę aktywów, czyli akcje, a stosunkowo mniej w bezpieczniejsze (obligacje). Jeśli zaczniesz zbliżać się do osiągnięcia 60. roku życia, aktywa będą przekształcane w bezpieczniejszą formę (część dłużna), a akcje (część udziałowa) będą stanowić od 10% do 30% portfela Twojego funduszu inwestycyjnego. 

Czy to oznacza, że w ogóle nie masz wpływu na to, jak będą inwestowane Twoje pieniądze? 

Nie, ponieważ możesz mieć wpływ na to, jak będzie wyglądać polityka inwestycyjna w Twoim PPK. Możesz postarać się o to, by dostosowano ją do Twoich potrzeb. Wystarczy, że złożysz odpowiedni wniosek, który sprawi, że zostaniesz dopisany do innej grupy wiekowej. Dzięki temu nawet pomimo młodego wieku możesz lokować swoje środki w mniej ryzykowne narzędzia, a będąc starszym, decydować się na te bardziej ryzykowne. Dodatkowo możesz skorzystać także z możliwości złożenia wniosku, o to, by środki podzielono pomiędzy fundusze o różnej dacie docelowej. Co ważne, minimalna wpłata do jednego z funduszy musi wynosić co najmniej 10% zgromadzonych przez Ciebie pieniędzy. 

Czy instytucja finansowa ma jakieś ograniczenia dotyczące inwestowania Twoich środków w ramach PPK?

Instytucja finansowa zobowiązana jest przepisami ustawowymi regulującymi funkcjonowanie PPK. Jednak zapisy dotyczące inwestowania zarówno dla części dłużnej, jak i części udziałowej udziałowej narzucają na instytucje konkretne ograniczenia. Bardziej powinny interesować Cię te dotyczące części udziałowej, gdyż instytucje mają obowiązek inwestowania min. 40% środków w spółki z indeksu WIG20, a min. 20% w spółki zagraniczne i nie więcej niż 20% w akcje mWIG40 oraz max. 10% w akcje innych spółek. W praktyce oznacza to, że największy procent (min. 40%) Twoich środków będzie inwestowanych w spółki, których wartość jest mocno zależna od kondycji polskiej gospodarki oraz polityki rządu. 

Jak można przystąpić do planów?

PPK są częścią grupowego systemu oszczędzania na emeryturę. Jako pracownik przystępujesz do PPK automatycznie, a pracodawca ma obowiązek zawiązać umowę z instytucją finansową, która będzie zarządzać wpłacanym kapitałem. Masz jednak prawo zrezygnować z udziału w PPK. Decyzję odnośnie tego, czy zostać, czy zrezygnować z długoterminowego oszczędzania, trzeba będzie podejmować jednak co 4 lata. 

System ruszył w Polsce od połowy 2019 roku i najpierw dotyczył dużych firm (powyżej 250 pracowników). Z czasem kolejne firmy – średnie i małe – również musiały zaoferować swoim pracownikom możliwość przystąpienia do PPK. Ostatni, IV etap, rozpoczął się 1 stycznia 2021 roku i dotyczy wszystkich pozostałych podmiotów zatrudniających, a także jednostki sektora finansów publicznych, bez względu na stan zatrudnienia. Twój pracodawca (jeśli nie pracujesz w sektorze publicznym) musi zawrzeć umowę o zarządzanie PPK najpóźniej do 23 kwietnia, a umowy o prowadzenie PPK do 10 maja br. 

Co to oznacza dla Ciebie?

Dopiero po dacie zawarcia umowy o prowadzenie PPK pracodawca zacznie dokonywać pierwszych wpłat i potrąci odpowiedni procent z Twojego wynagrodzenia. Kto więc będzie automatycznie włączany do systemu? Wszystkie osoby, które ukończyły 18 lat, są zatrudnione, a także podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu oraz rentowemu. Jednak warto podkreślić, jaką formę zatrudnienia umożliwia przystąpienie do PPK. Do systemu będą włączane osoby nie tylko na umowie o pracę. Również te zatrudnione na umowę zlecenie, umowę agencyjną czy umowę o pracę nakładczą. Przystąpienie będzie obejmować również członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych oraz członków rad nadzorczych, jeśli otrzymują z tego tytułu wynagrodzenie. 

Zapis do PPK będzie więc odbywał się automatycznie, co oznacza, że jeśli nie chcesz w nich uczestniczyć, musisz się wypisać. Jak to zrobić? Wystarczy złożyć pisemne oświadczenie u pracodawcy. Co ważne, musisz powtarzać to co 4 lata, gdyż po tym terminie pracodawca będzie ponownie włączał Cię do planów. 

Osoby powyżej 70. roku życia są wyłączone z PPK, a pracowników, którzy ukończyli 55. rok życia, nie obowiązuje automatyczny zapis do systemu. Te osoby muszą z kolei wyrazić chęć wstąpienia do PPK, w przeciwieństwie do reszty uczestników, którzy są automatycznie przyłączani. 

Jak wygląda wprowadzenie PPK? 

Czy PPK się opłaca?

PPK zostały stworzone jako możliwość oszczędzania na emeryturę w ramach III filaru, jednak są atrakcyjnym rozwiązaniem również dla tych, którzy potraktują to narzędzie jako możliwość krótkoterminowego inwestowania. Ze względu na to, że opłaty pobierane za zarządzanie rachunkiem są bardzo niskie w porównaniu z klasycznymi funduszami akcyjnymi czy dłużnymi, a ich maksymalna wysokość jest ustawowo określona (0,5%), powiększanie kapitału za pomocą PPK jest najtańszą dostępną opcją inwestowania.

Co ważne, tak jak było wspomniane wcześniej, masz wpływ na strategię inwestycyjną. Dlatego warto rozważyć PPK jako jedną z form inwestowania swoich oszczędności, ponieważ zgromadzony kapitał możesz wypłacić jeszcze przed emeryturą. Musisz jednak pamiętać o ryzyku inwestycyjnym, którego nie da się uniknąć. Nawet lokując środki w bezpieczniejszych funduszach dłużnych, nie masz pewności czy Twoje pieniądze nie stracą na wartości. Co jednak przemawia za PPK, oprócz niskich opłat, to wysokie dopłaty od pracodawcy i państwa. Nawet jeżeli okaże się, że zainwestowane środki nie przynoszą oczekiwanego wyniku, to mało prawdopodobne byś utracił pieniądze, które wpłacałeś na PPK.

Ile mogę zaoszczędzić na PPK? 

Gromadzenie kapitału w ramach PPK opłaca się, gdyż na Twoje konto zostaje wpłacone niemal dwa razy tyle, ile sam wpłacisz. Zakładając, że zarabiasz 6000 zł brutto, możemy wyliczyć, ile w skali miesiąca trafi na Twoje PPK. 

120 zł	Twoja wpłata (2% x 6000 zł wynagrodzenia brutto)
90 zł	wpłata Twojego pracodawcy (1,5 % x 6000 zł wynagrodzenia brutto)
20 zł	średnia miesięczna wpłata z Funduszu Pracy (jest to kwota 240 zł/12 miesięcy)
230 zł	tyle wyniesie Twoja średnia miesięczna wpłata na PPK

Uwzględniając podatek dochodowy w wysokości 17% od wpłat Twojego pracodawcy (90 zł x 17% = 15,3 zł), ostatecznie koszt po Twojej stronie wyniesie 135,3 zł (120 zł + 15,3 zł podatku dochodowego). Z kolei Twoje konto zostanie zasilone kwotą 230 zł. To prawie 100 zł dopłaty od pracodawcy i państwa. Czy takie rozwiązanie się opłaca? Jak najbardziej. To spore kwoty, o które warto zawalczyć. 

Jeśli chcesz dowiedzieć się, ile możesz zaoszczędzić w ramach PPK, skorzystaj z kalkulatora na oficjalnej stronie www.mojeppk.pl. Założenie dotyczące zwrotu na poziomie 3,5% ponad inflację uwzględnione w kalkulatorze jest dość optymistyczne. Dlatego trudno mówić o zagwarantowanej kwocie, jednak takie szacunkowe liczby mogą pomóc Ci w podjęciu decyzji. 

Czy możesz wypłacić pieniądze z PPK przed emeryturą?

Masz kilka możliwości wypłaty środków zgromadzonych na PPK. W każdej chwili możesz też zdecydować się na wcześniejszy zwrot lub wypłatę. Te dwa pojęcia nie są tożsame, na co warto zwrócić uwagę. 

Pierwszy scenariusz zakłada, że osiągniesz 60. rok życia i wypłacisz wtedy wszystkie zgromadzone pieniądze. Twoje środki będą jednak obciążone 19% podatkiem od zysków kapitałowych. To nadal korzystne rozwiązanie, ponieważ w przeciwieństwie do innych form inwestowania, podatek Belki jest pobierany na zakończenie inwestycji. To sprawia, że wypracowany zysk powiększa się, a większe środki pracują na Twoją emeryturę.

Jeśli jednak chcesz uniknąć zapłaty podatku, możesz zdecydować się na jednorazową wypłatę 25% środków. Pozostały kapitał będzie wypłacany przez 10 lat w miesięcznych ratach i on również nie będzie opodatkowany. 

Co jeśli będę chciał wypłacić pieniądze z PPK wcześniej?

Możesz wypłacić pieniądze przed ukończeniem 60. roku życia – masz taką możliwość w dwóch przypadkach. Pierwsza dotyczy sytuacji, gdy potrzebujesz pożyczki na wkład własny na mieszkanie. Możesz wtedy wypłacić nawet 100% środków, jeśli nie masz ukończonych 45 lat. Musisz je jednak zwrócić w ciągu 15 lat, a zacząć spłacać nie później niż po 5 latach. W przypadku, gdy tego nie zrobisz, zapłacisz podatek od zysków kapitałowych wypracowanych w tym czasie. Druga opcja daje Ci możliwość wypłaty 25% środków w przypadku poważnej choroby Twojej, małżonka lub małżonki czy dziecka. Nie musisz w tym przypadku zwracać żadnych środków. 

Masz także możliwość dokonania zwrotu. Nie jest to wypłata, dlatego zwrot oznacza utratę części zgromadzonego kapitału. Jak to wygląda w praktyce? Odzyskasz 100% wpłat własnych, jednak stracisz również 100% dopłat państwa. Dodatkowo możesz liczyć na 70% zwrot wpłat pracodawcy – 30% powędruje na Twoje konto w ZUS jako składka emerytalna. Musisz jednak doliczyć do tego podatek od zysków kapitałowych od środków, które otrzymasz (100% Twoich wpłat oraz 70% pracodawcy). Takie rozwiązanie może wydawać się na pierwszy rzut oka niekorzystne. Jednak nadal jest to bardzo atrakcyjna forma odkładania kapitału na przyszłość. 

Podsumowując, PPK jest jednym z ciekawszych rozwiązań oferowanych w ramach III filaru. Pamiętaj, że środki gromadzone na rachunku to Twoja własność i możesz w każdej chwili je wycofać. Podlegają one dziedziczeniu, więc w razie Twojej śmierci nie przepadną, a będą zabezpieczeniem dla bliskich. PPK ma wiele zalet, dlatego rozważ, czy nie warto pozostać w systemie pracowniczego oszczędzania na emeryturę.

A jeśli chciałbyś dowiedzieć się więcej o innych formach oszczędzania na emeryturę, przeczytaj nasz artykuł na ten temat.